Người Nhật luôn đề cao sự cân bằng giữa cơ thể, tâm trí và tinh thần, đồng thời kết hợp những triết lý cổ xưa vào cuộc sống hàng ngày. Điều này giải thích vì sao nhiều nguyên tắc của văn hóa Nhật Bản có thể hướng dẫn bạn đến sự bình yên nội tâm, khuyến khích sự nhẹ nhàng và tử tế trong cách bạn đối xử với chính mình cũng như với người khác. Trong bài viết này, VanHoc.net sẽ cùng bạn tham khảo 7 triết lý sống của người Nhật để trở thành người thành công và hạnh phúc hơn nhé!
1. Ikigai – hãy tìm ra lẽ sống của cuộc đời
Ikigai là một quan niệm sống đặc trưng của người Nhật, có nghĩa đen là “lẽ sống”. Việc tìm kiếm Ikigai được coi là một hành trình tự nhận thức bản thân. Trong quan niệm của người Nhật, cuộc sống nếu có Ikigai sẽ mang lại sự hài lòng và ý nghĩa đặc biệt cho từng cá nhân.
Ikigai không chỉ đơn thuần là lý do khiến bạn thức dậy mỗi buổi sáng và trải nghiệm cuộc sống. Thực tế, cụm từ Ikigai thể hiện giá trị sống của mỗi người, không chỉ dựa vào lợi ích kinh tế hay địa vị xã hội.
Trong tác phẩm “Bàn về lẽ sống” (Ikigai ni tsuite) xuất bản vào năm 1966, nhà tâm lý học Mieko Kamiya đã giải thích rằng “Ikigai giống như hạnh phúc, nhưng có một sự khác biệt tinh tế về mặt sắc thái. Hạnh phúc là trạng thái cảm xúc ngắn hạn, trong khi Ikigai là một kim chỉ nam cho những hành động tích cực, giúp chúng ta hướng tới tương lai mặc dù đang đối mặt với những khó khăn của hiện tại”.
2. Wabi-sabi – Chấp nhận sự không hoàn hảo
Trong tiếng Nhật, “Wabi-侘び” diễn đạt về vẻ đẹp mộc mạc, giản đơn bất đối xứng và không cân bằng, trong khi “Sabi-寂び” ám chỉ sự biến đổi theo thời gian, vẻ đẹp tỏa ra từ sự điềm nhiên, yên bình, và sự tồn tại theo quãng thời gian. Wabi Sabi là một triết lý sống tập trung vào những khiếm khuyết, không để đánh giá hay phê phán, mà thay vào đó là tìm kiếm sự không hoàn hảo, tôn vinh cái cũ kỹ và thỏa mãn trong vô thường.
Triết lý này giúp con người nhìn nhận sự việc một cách đơn giản, chấp nhận và tìm thấy vẻ đẹp trong những điều chưa hoàn thiện, đồng thời khuyến khích việc trải nghiệm thế giới bằng tất cả mọi giác quan.
Một ví dụ tiêu biểu cho triết lý sống này là nghệ thuật “kintsukuroi” hay “kintsugi”. Kintsukuroi là một kỹ thuật sửa chữa đồ gốm khi nó bị vỡ bằng cách sử dụng lớp sơn phủ vàng hoặc bạc thay vì dùng keo dính hay loại bỏ mảnh vỡ. Kết quả là một tác phẩm đặc biệt, với niềm tin rằng đồ vật sẽ trở nên đẹp hơn và có giá trị khi trải qua sự hỏng hóc, thể hiện sự dòng chảy của thời gian. Như con người, không ai hoàn hảo, và trong sự không hoàn thiện đó, chúng ta tìm thấy vẻ đẹp đích thực.
3. Mushin no shin – Vô tâm trí
Trạng thái tinh thần thiền định được gọi là Mushin no shin, có thể không dễ dàng đạt được, nhưng nó là một trạng thái mà mỗi người nên hướng tới. Nói một cách đơn giản, Mushin no shin khích lệ con người thực hiện sự im lặng bên trong.
Thường xuyên, chúng ta có khuynh hướng quá mức đồng nhất hóa với những suy nghĩ của mình, điều này có thể tạo ra những phản ứng cảm xúc mạnh mẽ trong bản thân. Ngược lại, Mushin no shin khuyến khích việc từ bỏ những suy nghĩ và đánh giá để tạo ra một trạng thái nhận thức thoải mái, nơi tâm trí trở nên sáng tạo và dễ chịu.
4. Itadakimasu – Chân thành đón nhận
Từ “頂” (Đính) trong ngôn ngữ Nhật Bản mang theo ý nghĩa của “nhận”. Người Nhật rất tôn trọng đối với thức ăn và thường thể hiện sự tôn trọng này thông qua cụm từ “Itadakimasu” trước khi bắt đầu bữa ăn. Cụm từ này chứa đựng ý nghĩa “Tôi khiêm nhường đón nhận” và liên quan đến tư tưởng Phật giáo về sự tôn trọng đối với mọi sinh linh, là một cách để bày tỏ lòng biết ơn đối với cả thực vật và động vật.
“Itadakimasu” bao gồm sự trân trọng không chỉ đối với tự nhiên mà còn đối với công sức của những người đã tạo ra bữa ăn. Nó có thể được hiểu như lời diễn đạt lòng biết ơn: “Tôi rất cảm kích và xin nhận bữa ăn này.” Điều này cũng là một cách để bày tỏ lòng biết ơn đối với tất cả những người đã đóng góp vào việc tạo ra bữa ăn, từ đầu bếp đã chuẩn bị đến người nông dân và ngư dân đã sản xuất ra những nguyên liệu, tất cả họ xứng đáng nhận được lòng biết ơn này.
5. Gaman – Đức tính khắc kỷ
Đây là một triết lý giáo dục con người về sự bình tĩnh, giữ phong cách và lòng tự trọng trong mọi tình thế, đặc biệt là khi đối mặt với những tình huống gian nan, khó khăn và hỗn loạn. Thực tế, chỉ trong những hoàn cảnh như vậy, con người mới thể hiện đúng bản chất của mình.
Trong điều kiện bình thường, khi mọi thứ trôi chảy suôn sẻ, con người có thể dễ dàng tạo ra một bức vẻ lịch sự và cao quý. Tuy nhiên, khi đối mặt với những tình huống đặt ra những thách thức trực tiếp đến sự an toàn và lợi ích cá nhân, chúng ta bắt đầu thể hiện bản ngã thực sự. Đạo đức của mỗi người thường được đánh giá chính từ những lúc như vậy.
Do đó, quản lý và nâng cao trí thông minh cảm xúc là điều cần thiết để con người duy trì sự chín chắn, kiểm soát cảm xúc và hành vi trong mọi tình huống khó khăn. Gaman, trong triết lý này, là bài học về sự nhẫn nại, kiên trì và thấu cảm, giúp con người phát triển những phẩm chất này trong mọi thử thách cuộc sống.
6. Ichigo Ichie – Trân trọng từng khoảnh khắc bên nhau
Triết lý này được bao gồm trong thành ngữ Nhật Bản là “一期一会” (Ichigo Ichie) – Nhất Kỳ Nhất Hội. “一期” (Ichigo) ý nghĩa về khoảng thời gian từ khi con người sinh ra cho đến khi qua đời, trong khi “一会” mang ý nghĩa của việc bắt gặp một sự kiện hay gặp gỡ một người nào đó.
Câu thành ngữ này được rút từ lời dạy của thầy Sen no Rikyuu đối với học trò về ý nghĩa của việc thưởng trà, mối liên kết với nghi thức trà đạo của Nhật Bản. Nó đặt ra quan điểm quan trọng rằng khi ta thưởng trà với một người, cơ hội gặp lại họ lần thứ hai là không chắc chắn, vì tâm thế của ta khi pha trà có thể khác nhau.
Người chủ nhà và khách mời quý trọng từng chi tiết của buổi lễ, tham gia với trái tim và lòng chân thành, hiểu rằng mỗi khoảnh khắc là đặc biệt và duy nhất.
Ichigo Ichie nhắc nhở chúng ta: Hãy sống trọn vẹn từng khoảnh khắc, vì không có khoảnh khắc nào giống nhau trong đời. Hãy trân trọng hiện tại, vì đó là một món quà vô giá mà nếu để trôi qua mà không trân trọng, cơ hội có thể mất mãi mãi. Trân trọng mọi mối quan hệ ở thời điểm hiện tại là ý nghĩa chân thực của Nhất Kỳ Nhất Hội.
Ichigo Ichie – Nhất Kỳ Nhất Hội không chỉ tồn tại trong nghi lễ trà đạo mà còn là một ý niệm quan trọng trong cuộc sống hàng ngày. Trong mọi hoàn cảnh, hãy đặt cho bản thân câu hỏi: “Liệu rằng tôi đã đối xử với người thân, những người xung quanh tôi với tâm thế chỉ gặp một lần trong đời chưa?”
7. Kaizen – thay đổi từng chút một để trở nên tốt hơn
Triết lý Kaizen thể hiện tinh thần không ngừng phấn đấu của người Nhật trong cả cuộc sống và công việc. Kaizen được hình thành từ sự kết hợp giữa chữ Kai 改 (nghĩa là thay đổi) và chữ Zen (nghĩa là tốt hơn).
Để thực hiện Kaizen, người ta áp dụng bằng cách đưa ra những ý tưởng cải tiến từng chút một, tránh lãng phí nguồn lực và tìm ra những biện pháp nâng cao hiệu suất làm việc. Bản chất của Kaizen là chia nhỏ vấn đề, cố gắng hoàn thiện từng phần và liên tục đặt ra câu hỏi để tìm ra giải pháp tối ưu.
Một lời khuyên nhỏ cho bạn là nhớ rằng Kaizen là quá trình: Lên kế hoạch – Hành động – Kiểm tra, cải tiến để tốt hơn – Duy trì mỗi ngày. Đây có vẻ như là một công thức giúp bạn đạt được mọi mục tiêu.
Trên đây là 7 triết lý sống của người Nhật đã giúp họ và một Nhật Bản thành công cho đến ngày hôm nay. Hy vọng bài viết này sẽ mang đến bạn nhiều thông tin và bài học giá trị. Cảm ơn bạn đã đọc hết bài viết nhé!
Xem thêm:
=>> Hãy sống là chính mình, bình thường nhưng không tầm thường
