“Giậu đổ bìm leo” là câu thành ngữ mô tả việc một số người tận dụng tình huống khó khăn của người khác để hành động vì lợi ích cá nhân, thậm chí là để trả thù hoặc gây hại cho họ. Đây là một cách diễn đạt về sự tiêu cực, khi có những người không chỉ không giúp đỡ người khác trong hoàn cảnh khó khăn mà còn tận dụng để thu được lợi ích cho bản thân mình.
1. Câu chuyện về Giậu đổ bìm leo
Câu chuyện gốc của ngạn ngữ “Giậu đổ bìm leo” bắt nguồn từ một trường hợp thực tế. Ban đầu, hàng giậu được chăm sóc tận tình, mạnh mẽ và tự hào về sức sống của mình. Bìm bìm, vốn thấp bé, muốn bám vào giậu để tận hưởng ánh nắng mặt trời. Tuy nhiên, mỗi khi bìm bìm leo lên, giậu cảm thấy phiền lòng vì sợ bị áp đảo.
Giậu đều đặn khiển trách bìm bìm và cấm nó leo lên hàng giậu. Quá trình này lặp đi lặp lại nhiều lần, khiến bìm bìm tức giận. Đến mùa vụ kết thúc, khi mọi người thu hoạch rau trong vườn và không còn quan tâm tới hàng giậu nữa. Đã bị nắng khô và mưa lớn làm mục nát, hàng giậu cuối cùng cũng ngã gần cây bìm bìm.
Sau đó, khi mùa mưa đến, bìm bìm trở nên phồn thịnh hơn, nắm lấy cơ hội khi hàng giậu nghiêng để bám vào. Ban đầu chỉ vài dây nhưng sau đó, các cây bìm bìm khác cũng kết nối với nhau, làm cho hàng giậu nặng và nghiêng hẳn xuống. Lúc này, họ nhà bìm bìm đã có đà để nói với hàng giậu: “Ngày xưa, giậu coi thường chúng tôi, khi chúng tôi cần hỗ trợ thì không cho chúng tôi sự nương tựa. Nhưng bây giờ, khi hàng giậu cần sự giúp đỡ, không ai quan tâm. Nếu không phải hàng giậu ngăn chó, ngăn gà thì để chúng tôi bám lên, ít ra cũng sẽ có ích gì đó.”
2. Giậu đổ bìm leo là gì?
Khi bắt gặp những người lợi dụng tình hình khó khăn của người khác để tận dụng, áp đảo, hoặc thực hiện những dự định xấu xa, người ta thường nhớ đến câu thành ngữ “Giậu đổ bìm leo”.
Câu chuyện này cho chúng ta thấy cách sống tự ý chỉ của hàng giậu cùng với việc bìm bìm lợi dụng và trả thù. Ngoài việc chỉ trích những kẻ lợi dụng cơ hội, nhân lúc người khác gặp khó khăn để gây hại hoặc chiếm lợi, câu thành ngữ này cũng thể hiện sự thất vọng của người bị hại khi kẻ khác tận dụng tình huống.
Tuy nhiên, nếu chỉ hiểu “Giậu đổ bìm leo” theo nghĩa bóng và nghĩa đen, chúng ta vẫn chưa thể hiểu rõ hết. Để thấu hiểu được bài học mà câu thành ngữ này chứa đựng, chúng ta cần nắm bắt những thông điệp ẩn sau đó. Điều này sẽ giúp chúng ta nhìn thấy giá trị sâu sắc của câu thành ngữ cũng như tài nghệ thuật của người xưa trong việc truyền đạt bài học cuộc sống.
3. Bài học về lòng người, phòng kẻ Giậu đổ bìm leo
Câu ngạn ngữ cổ “Dò sông dò biển dễ dò/Đố ai lấy thước mà đo lòng người” đã từng được người xưa truyền lại. Lòng người thường rất khó đoán, và những kẻ “Giậu đổ bìm leo” thường có tâm cơ sâu kín nhưng luôn giữ vẻ ngoài vô hại.
Trong cuộc sống với những thăng trầm, con người cần biết lựa chọn đối tác, bạn bè cẩn thận và phòng tránh những người có lòng dạ tiểu nhân. Đôi khi, những người tỏ ra thân thiện, tử tế trước mặt lại có thể phản bội sau lưng, thậm chí tận dụng hoàn cảnh khó khăn của người khác.
Những hành vi như vậy chính là biểu hiện của kẻ “Giậu đổ bìm leo”, mà chúng ta cần tránh xa. Trong các mối quan hệ, đặc biệt là những mối quan hệ chưa thực sự hiểu biết, chúng ta nên giữ mức độ cẩn trọng, không nên tin tưởng quá nhanh.
Tóm lại, trong việc xây dựng các mối quan hệ, chúng ta cần phải có khả năng đánh giá con người, đồng thời biết cách phòng tránh, ứng phó với những người có ý đồ xấu. Mặc dù mỗi trải nghiệm, mỗi sai lầm đều mang lại bài học quý báu, nhưng có được trải nghiệm với mức giá thấp nhất luôn luôn là sự lựa chọn tốt hơn so với việc phải trả giá đắt sau này.
4. Bài học về đối nhân xử thế, giúp đỡ, chia sẻ
“Gieo nhân nào thì gặt quả ấy” là nguyên tắc thể hiện rằng cuộc sống của chúng ta sẽ thu được quả tương xứng với những hành động mà chúng ta thực hiện. Nếu chúng ta biết cách đối xử tốt với người khác, chia sẻ và giúp đỡ họ, khi gặp khó khăn chắc chắn sẽ nhận được sự giúp đỡ đáp lại.
Vì vậy, ngoài việc có ý nghĩa lời khuyên và dạy bảo, câu thành ngữ “Giậu đổ bìm leo” cũng khuyến khích chúng ta sống đầy lòng nhân ái và thiện lương. Điều này cũng bao gồm việc loại bỏ những hành vi hèn hạ, độc ác, lợi dụng người khác để tận lợi cho bản thân.
Chúng ta cần nhớ rằng, cuộc sống có những biến đổi cũng có quy luật nhân quả. Đặc biệt, việc sống theo các giá trị đạo đức và chuẩn mực tốt sẽ không chỉ thu hút sự yêu mến và trân trọng từ người khác, mà còn mang lại cuộc sống an lành, hạnh phúc và không gặp nỗi lo âu và hối tiếc.
5. Phê phán thói Giậu đổ bìm leo
Trong đời sống, có rất nhiều người giống như cây bìm bìm, luôn tận dụng những tình huống khó khăn của người khác để không chỉ không giúp đỡ mà còn tìm cách hưởng lợi cho bản thân. Một số người thậm chí còn tỏ ra độc ác, đàn áp, làm tăng thêm khổ đau cho người khác. Đây chính là những kẻ ích kỷ, hẹp hòi, chỉ quan tâm đến lợi ích cá nhân và sẵn lòng hy sinh người khác để đạt được mục đích của mình.
Những người sống theo cách lợi dụng không có tình cảm chân thành hoặc quan hệ đáng tin cậy, họ chỉ biết suy tính và tính toán lợi ích. Khi người khác gặp khó khăn, họ thường tỏ ra thực sự, bộc lộ bản chất thực sự của họ. Đọc câu thành ngữ “Giậu đổ bìm leo”, chúng ta có thể dễ dàng nhận thấy sự phê phán, chỉ trích rõ ràng trong nó.
6. Những câu thành ngữ, tục ngữ đồng nghĩa với Giậu đổ bìm leo
Nói về những người thường tận dụng hoàn cảnh khó khăn của người khác để đạt lợi ích cá nhân, làm những việc không đứng đắn, ngoài câu thành ngữ “Giậu đổ bìm leo”, người xưa còn sáng tạo ra nhiều tục ngữ, ca dao đặc sắc khác. Mỗi câu thành ngữ này vẫn sử dụng những hình ảnh, tình huống thường gặp trong đời sống hàng ngày để thể hiện những vấn đề riêng biệt:
- “Đục nước béo cò“: sử dụng tình hình hỗn loạn, rối ren để thu lợi, tận dụng cơ hội kiếm lợi bất chính.
- “Đắm đò nhân thể giặt mẹt“: tận dụng tình huống hoặc người khác để thực hiện mục đích cá nhân của mình.
- “Té nước theo mưa“: lợi dụng cơ hội xảy ra để thực hiện những hành vi không tốt, tìm cách lợi dụng cho bản thân.
- “Mượn gió bẻ măng“: tận dụng tình huống để thu lợi, thường làm những việc không đứng đắn.
- “Thừa nước đục thả câu“: hành vi lợi dụng khi người khác gặp khó khăn, rắc rối.
- “Càng quen, càng lèn cho đau“: tận dụng quen biết để lợi dụng, không có lòng tốt.
- “Cháy nhà cùng sưởi“: lợi dụng tình huống đổ vỡ chung để thu nhỏ lợi ích riêng, không quan tâm đến tổn thất lớn.
- “Một người đứng đàng, cả làng nhằm ăn“: nhận thức về hoàn cảnh khó khăn của người khác chỉ để nghĩ về cách lợi dụng.
Mỗi câu thành ngữ này mang đậm những thông điệp về việc tận dụng hoàn cảnh, người khác mà không có sự quan tâm đến đạo đức và tình người, khiến cho việc sống trở nên không đáng tin cậy.
Hy vọng rằng việc giải thích về “Giậu đổ bìm leo” từ VanHoc.net đã giúp bạn hiểu rõ hơn về ý nghĩa của cụm thành ngữ này. Đây là lời phê phán đối với những kẻ luôn tận dụng cơ hội, lợi dụng người khác khi họ gặp khó khăn, và thực hiện những hành động không lành mạnh. Đặc biệt, nó còn chứa đựng những bài học quý giá về cuộc sống mà người xưa đã tóm tắt và truyền đạt.
