Mai Trung Thứ được biết đến với cái tên Mai Thứ, là một danh họa nổi tiếng của thế kỷ 20, mang dòng máu Pháp và Việt, với sự nổi tiếng đặc biệt trong lĩnh vực mĩ thuật hiện đại. Ông là một trong những học viên xuất sắc của khóa học đầu tiên tại Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương. Hầu hết cuộc đời và sự nghiệp nghệ thuật của ông diễn ra tại Pháp, nơi ông tiếp tục phát triển và góp phần vào di sản nghệ thuật của thế giới.
Tên tuổi của Mai Trung Thứ được đánh dấu bằng những bức tranh lụa độc đáo, thường mang đề tài về phụ nữ, trẻ em và cuộc sống hàng ngày, với góc nhìn sâu sắc và tinh tế, phản ánh nét văn hóa đặc trưng của Á Đông. Ông được coi là một trong bốn tài năng xuất sắc nhất của nghệ thuật hội họa Việt Nam, cùng với Phổ, Lựu và Đàm. Để tìm hiểu chi tiết về Mai Trung Thứ, mời bạn cùng VanHoc.net tham khảo ngay bài viết này nhé!
1. Mai Trung Thứ là ai?
Mai Trung Thứ là danh họa triệu đô, nổi tiếng nhất của Việt Nam. Đa số tác phẩm nổi tiếng của Mai Trung Thứ tập trung vào chủ đề về phụ nữ, trẻ em và cuộc sống hàng ngày, thể hiện qua góc nhìn đậm chất Á Đông. Trong số đó, những bức tranh về thiếu nữ của ông đặc biệt thu hút sự chú ý, với hình dáng duyên dáng, thướt tha và đặc biệt là vẻ đẹp của đôi mắt.
Mai Trung Thứ đã truyền đạt qua các tác phẩm của mình sự biểu cảm tinh tế qua đôi mắt của nhân vật nữ, được nhiều người coi là cửa sổ của tâm hồn, toát lên nhiều cảm xúc đa dạng và sâu sắc. Mỗi bức tranh thiếu nữ của ông đều mang trong đó một vẻ buồn lạ thường, một sự tư lự khiến người xem khó lòng quên đi.
Đánh giá của các chuyên gia nghệ thuật và những người yêu nghệ thuật thường đánh giá cao lối sơn màu độc đáo của Mai Trung Thứ, với kỹ thuật phối hợp màu xanh, đỏ, cam, vàng trên nền lụa truyền thống tinh tế. Điều này khiến mỗi tác phẩm của ông luôn đạt được giá trị cao trong các phiên đấu giá quốc tế.
2. Cuộc đời và sự nghiệp Mai Trung Thứ
Sau khi tốt nghiệp từ Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương vào năm 1930, Mai Trung Thứ bắt đầu sự nghiệp dạy hội họa tại Trường Quốc học Huế. Tại đây, tài năng của ông trong việc vẽ tranh lụa đã bắt đầu phát triển mạnh mẽ.
Trong thập niên 1930, cùng với một số họa sĩ khác, Mai Trung Thứ đã tham gia trưng bày tác phẩm của mình tại nhiều quốc gia trên thế giới, bao gồm Italia (Roma năm 1932, Milan năm 1934, Naples năm 1934), Bỉ (Brussels năm 1936), Mỹ (San Francisco năm 1937), và Pháp – nơi ông sau này đã định cư.
Sau khi tham gia Hội chợ Tranh Quốc tế Paris vào năm 1936, Mai Trung Thứ quyết định ở lại Pháp, nơi được coi là thủ đô của nghệ thuật và là nơi hội tụ của nhiều danh họa hàng đầu thế giới. Trong những năm sau đó, ông tiếp tục sự nghiệp nghệ thuật của mình tại Paris, tập trung chủ yếu vào việc tái hiện qua tranh những hình ảnh về cô gái Việt Nam, trẻ em Việt Nam, cũng như các khung cảnh và di tích văn hóa của quê hương.
Năm 1946, Mai Trung Thứ đã gửi về Việt Nam một bộ phim tài liệu mang tựa đề “Sức sống của 25,000 Việt kiều tại Pháp”, sản xuất bởi hãng phim do ông sáng lập, Tân Việt. Bộ phim này đã được trình chiếu rộng rãi tại các rạp ở Hà Nội, góp phần trong việc giới thiệu về cuộc sống của người Việt ở nước ngoài đến công chúng trong nước.
Vào năm 1946, Mai Trung Thứ đã nhận lời mời từ Tổng thống Cộng hòa Pháp để đi cùng Chủ tịch Hồ Chí Minh và đoàn đại biểu cấp cao sang thăm Pháp. Trải qua bốn tháng ở đất nước Pháp, ông đã ghi lại các hoạt động của Chủ tịch Hồ trên đất Pháp trong những bức ảnh và thước phim quý giá. Năm 1975, ông đã trao những tài liệu này cho Đảng và Nhà nước Việt Nam.
Những thước phim này chân thực ghi lại hình ảnh của Chủ tịch Hồ Chí Minh sau khi chiến thắng độc lập, được đón nhận nồng hậu bởi nhân dân Pháp và hàng chục nghìn Việt kiều. Chúng trở thành nguồn tư liệu lịch sử duy nhất về các hoạt động của Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Pháp.
Các bộ phim tài liệu quý giá như “Hồ Chủ tịch tại Pháp” hoặc “Hội nghị Fontainebleau 1946” của Mai Trung Thứ đã đóng góp đáng kể cho việc cung cấp tư liệu lịch sử cho các nhà làm phim tài liệu ở Việt Nam và trên toàn thế giới. Năm 1974, sau 38 năm rời xa quê hương, Mai Trung Thứ đã trở về Việt Nam cùng với nhiều nghệ sĩ khác, bao gồm cả Điềm Phùng Thị – một học trò của ông, theo lời mời của Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Vào ngày 10/10/1980, Mai Trung Thứ đã qua đời đột ngột vì bệnh tim, hưởng thọ 75 tuổi. Thi hài của ông đã được an táng dưới chân một ngọn núi không xa từ thủ đô Paris. Mặc dù phần lớn cuộc đời ông đã dành cho hoạt động nghệ thuật tại Pháp, nhưng ông vẫn được biết đến như một họa sĩ nổi tiếng của nền mỹ thuật hiện đại Việt Nam trong những năm đầu của thế kỷ 20.
Bảo tàng Cernuschi – chuyên về nghệ thuật châu Á tại Paris, đã thông báo tổ chức một triển lãm trưng bày 140 tác phẩm của Mai Trung Thứ vào ngày 28/5/2021. Sự kiện này đã thu hút sự mong đợi từ giới chuyên môn, đặc biệt là khi nhiều tác phẩm của ông đã đạt giá trị cao trong thị trường nghệ thuật.
3. Phong cách nghệ thuật của Mai Trung Thứ
Tác phẩm của Mai Trung Thứ nổi bật với sự sử dụng những gam màu tươi sáng, đưa ra những hình ảnh con người và cảnh vật rực rỡ, tương tự như phong cách của họa sĩ Tô Ngọc Vân sau này. Sau khi tốt nghiệp từ Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương vào năm 1930, ông được bổ nhiệm dạy hội họa tại Trường Quốc học Huế. Tại đây, tài năng vẽ tranh lụa của ông bắt đầu phát triển mạnh mẽ.
Trong thời gian làm việc tại Huế trong vòng sáu năm, Mai Trung Thứ đã sáng tạo ra hàng loạt tác phẩm lụa, với những nhân vật chính là những cô gái dịu dàng của Huế, cùng với những khung cảnh bên dòng sông Hương và những mái nhà cong ở khu đền đài và lăng tẩm. Những hình ảnh này đã làm cho ông tạo được vị thế vững chắc trong nền hội họa hiện đại Việt Nam.
Đặc biệt, các tác phẩm nổi tiếng nhất của Mai Trung Thứ thường mang đề tài về phụ nữ, trẻ em và cuộc sống hàng ngày, với góc nhìn đậm chất Á Đông. Đặc biệt, những bức tranh về thiếu nữ của ông gợi lên vẻ đẹp duyên dáng, thần thái và sâu lắng, đặc biệt là qua đôi mắt của họ. Đây là những chi tiết mà nhiều người coi là cửa sổ tâm hồn, với biểu hiện của nhiều cảm xúc sâu sắc.
Các chuyên gia nghệ thuật và người sưu tầm đều đánh giá cao tranh của Mai Trung Thứ với sự kết hợp màu sắc độc đáo và kỹ thuật phối màu trên lụa truyền thống. Do đó, mỗi tác phẩm của ông luôn đạt được giá trị cao trong các cuộc đấu giá quốc tế.
4. Các tác phẩm của Mai Trung Thứ
Chân dung cô Phương
Bức “Chân dung cô Phương” được vẽ bằng sơn dầu, có kích cỡ là 78×135 cm. Ban đầu, bức tranh này được trưng bày tại Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương vào năm 1930 và sau đó được chọn để tham gia Triển lãm quốc tế thuộc địa năm 1931 tại Paris, Pháp. Tại đây, một nhà sưu tập tranh cá nhân người Pháp đã mua bức tranh này.
Sau đó, “Chân dung cô Phương” đã được thêm vào bộ sưu tập Les Souvenirs D’Indochine: Property from the Madame Dothi Dumonteil Collection (Ký ức Đông Dương: Bộ sưu tập của bà Dothi Dumonteil), một bộ sưu tập thuộc sở hữu của bà Dothi Dumonteil. Bức tranh của hoạ sĩ Mai Trung Thứ cũng xuất hiện trong phim Mùi đu đủ xanh (1993) của đạo diễn Trần Anh Hùng.
Thiếu nữ chơi đàn Nguyệt
Trong phiên đấu giá của Bonhams vào tháng 11 năm 2021, bức tranh “Thiếu nữ chơi đàn Nguyệt” đã được bán với giá 1 triệu USD (bao gồm thuế phí). Đây là một trong những tác phẩm nổi bật trong bộ sưu tập tranh lụa của hoạ sĩ Mai Trung Thứ, khác biệt so với “Chân dung cô Phương” hay “Phụ nữ đội nón bên sông”.
Bức tranh này là sự kết hợp tinh tế giữa thị giác và âm thanh, mời gọi người xem vào một trải nghiệm tương tác với khoảnh khắc được ghi lại trong không gian hình ảnh. Họa sĩ Mai Trung Thứ đã sử dụng kỹ thuật tạo hình phương Tây để vẽ tác phẩm với hai chủ thể chính (một mặt – một lưng) nhằm tạo ra sự cân bằng thị giác.
Phụ nữ đội nón lá bên sông
“Phụ nữ đội nón lá bên sông” là một tác phẩm sơn dầu có kích thước 98x71cm, được hoạ sĩ Mai Trung Thứ thực hiện vào năm 1937, trong giai đoạn đầu của sự nghiệp của ông. Trong phiên đấu giá của Sotheby’s Hong Kong, bức tranh này được dự kiến sẽ được bán với mức giá dao động từ 650.000 đến 890.000 USD.
Tuy nhiên, sau nhiều phiên đấu giá, “Phụ nữ đội nón lá bên sông” đã đạt giá 1,57 triệu USD, xếp thứ hai trong lịch sử đấu giá tranh Việt. Hiện tại, bức “Chân dung cô Phương” với giá đạt 3,1 triệu USD vẫn giữ kỷ lục là bức tranh Việt đắt giá nhất trên thị trường đấu giá quốc tế.
Cô gái làm thơ
Bức tranh “Cô gái làm thơ” có kích thước 73x50cm, được hoạ sĩ Mai Trung Thứ thực hiện vào năm 1943. Tác phẩm này đã được Sotheby’s Hong Kong bán ra vào ngày 18.4 vừa qua, cùng thời điểm với “Chân dung cô Phương”.
Mức giá đạt được cho “Cô gái làm thơ” là 6.225.000 đô la Hong Kong (tương đương khoảng 800.000 USD, khoảng 18,5 tỷ đồng), vẫn nằm trong top 14 tác phẩm hội họa Việt đắt giá nhất trên thị trường đấu giá quốc tế.
Lời kết:
Mai Trung Thứ có một phong cách nghệ thuật đặc biệt, nét vẽ của ông đơn giản nhưng tinh tế đến độ diệu kỳ: sự mong manh, mềm mại và uyển chuyển trong các bức tranh về phụ nữ, và sự ngây thơ, hồn nhiên trong tranh về tuổi thơ, đều đạt đến mức tuyệt vời. Ông thường sử dụng vải lụa làm bề mặt, kết hợp màu nước với keo rồi dùng bút cọ chấm mực mài, chà, tạo chiều sâu, hoặc vẽ chân dung bằng than màu hoặc than chì.
Mai Trung Thứ là người kết hợp nhiều ảnh hưởng từ Đông phương nhưng vẫn giữ nguyên nhiều đặc trưng của văn hóa Việt. Tranh của Mai Trung Thứ không phản ánh thực tế xã hội Việt Nam sau chiến tranh hay mất mát và thù hận. Thay vào đó, những tác phẩm của ông mang lại cho chúng ta một thế giới khác về con người, một Việt Nam yêu thương, trong sáng và nguyên thuỷ.