Văn nghị luận xã hội là gì? Cách viết văn nghị luận xã hội đơn giản

Văn nghị luận xã hội giúp hiểu sâu hơn về những hiện tượng xã hội, cuộc sống giá trị và ý nghĩa xung quanh. Đây là dạng bài phổ biến trong đề thi Ngữ văn. Để hiểu rõ hơn về dạng bài này và cách viết bài văn nghị luận xã hội đạt điểm cao, mời bạn cùng VanHoc.net tham khảo ngay bài viết này nhé!

1. Văn nghị luận xã hội là gì?

Văn nghị luận xã hội là thể loại văn mà chúng ta viết để thảo luận về các vấn đề xã hội, chính trị và cuộc sống nói chung. Phạm vi của thể loại văn này rất rộng lớn, bao gồm nhiều chủ đề từ tư tưởng, đạo lý đến lối sống, và đôi khi còn đề cập đến những câu chuyện nổi bật trong cuộc sống hàng ngày.

Hiểu đơn giản, văn nghị luận xã hội yêu cầu chúng ta viết về các vấn đề xã hội. Khác với nghị luận văn học, văn nghị luận xã hội không tập trung vào viết về các tác phẩm, nhà văn. Để viết một bài văn nghị luận xuất sắc, học sinh cần phát triển hai kỹ năng quan trọng: khả năng trình bày các chứng cứ và giải thích ý kiến một cách rõ ràng và thuyết phục.

2. Đặc điểm của nghị luận xã hội là gì?

Nghị luận về một hiện tượng đời sống

Đây là một loại văn bản tổng hợp kiến thức về một hiện tượng xã hội cụ thể, dựa trên lập luận lý lẽ cá nhân để minh họa cho hiện tượng đó. Những hiện tượng xã hội này thường đang thu hút sự chú ý và có tác động trực tiếp đến cuộc sống hàng ngày của chúng ta.

Trong loại văn này, bạn cần phải cân nhắc và đánh giá các khía cạnh tích cực hoặc tiêu cực của vấn đề được đề cập. Các chủ đề nghị luận xã hội thường tập trung vào những vấn đề như hiến máu tình nguyện, sở thích chơi game của học sinh, an toàn thực phẩm, và tệ nạn xã hội. Ví dụ, bạn có thể viết về quan điểm của mình về việc học sinh sử dụng Facebook ngày nay.

Nghị luận về một tư tưởng đạo lý

Đây là một loại văn bản thảo luận về các giá trị, nguyên tắc đạo lý và quan điểm cá nhân về các vấn đề như mối quan hệ bạn bè, quan hệ gia đình, và tính cách con người. Có hai hình thức chính của tư tưởng đạo lý được thảo luận: trực tiếp và gián tiếp.

Nội dung của nghị luận xã hội thường tập trung vào các liên kết giữa con người và con người, các phẩm chất của con người, lý tưởng sống của học sinh, cũng như các giá trị và nguyên tắc đạo lý của con người. Ví dụ, bạn có thể trình bày quan điểm của mình về mối quan hệ giữa các gia đình nông thôn trong làng xóm.

3. Cấu trúc bài văn nghị luận xã hội

Cấu trúc của một bài văn nghị luận xã hội đề cập đến ba phần chính, đó chính là điều mà mọi người quan tâm nhiều nhất. Giống như các thể loại văn khác, văn nghị luận cũng được chia thành ba phần cơ bản.

Mở bài: Đây được coi là chìa khóa mở cánh cửa để tạo ấn tượng với độc giả, giúp họ chú ý và quan tâm đến nội dung của bài viết. Trong phần này, cần giới thiệu vấn đề hấp dẫn, đặt ra câu hỏi hoặc tình huống cụ thể và đưa ra luận điểm cơ bản mà bạn sẽ giải quyết trong bài viết.

Thân bài: Ở đây, bạn sẽ triển khai các luận điểm chính, giải thích và chứng minh bằng các ví dụ, dữ liệu hoặc lý lẽ để thuyết phục độc giả chấp nhận quan điểm của mình. Cần phải trình bày các argument có hệ thống và logic để làm cho người đọc tin tưởng vào quan điểm bạn đang trình bày.

Kết bài: Đây là phần tóm tắt lại các điểm chính đã được trình bày trong bài viết và đưa ra kết luận hoặc nhận định cá nhân của bạn. Phần này nên kết thúc bài viết mạch lạc và thú vị, để để lại ấn tượng sâu sắc cho người đọc và khẳng định quan điểm của bạn mạnh mẽ.

4. Cách làm bài văn nghị luận xã hội là gì?

Bước 1: Phân Tích Đề

Trước hết, đọc đề cẩn thận để tập trung vào các từ quan trọng, các khái niệm khó hiểu, và nghĩa đen hay nghĩa bóng của các từ ngữ. Hãy chia văn bản thành các vế, đoạn văn, và tìm hiểu mối quan hệ giữa chúng.

Xác định ba yêu cầu chính:

• Nội dung: Hiểu rõ vấn đề cần nghị luận là gì. Xác định số lượng ý cần phải triển khai và xác định cách các ý này liên quan đến nhau.
• Hình thức: Lập kế hoạch để kết hợp các thao tác lập luận như giải thích, phân tích, chứng minh, và bình luận.
• Phạm vi dẫn chứng: Tìm các ví dụ từ đời sống văn học và đời sống thực tiễn, tập trung chủ yếu vào các sự kiện thực tế.

Bước 2: Lập Dàn Ý

Trình bày nội dung của đề cương dưới dạng các luận điểm, luận cứ, và chứng minh. Sắp xếp các ý một cách hợp lý và chặt chẽ, bao quát toàn bộ nội dung.

Chú ý đến các bước quan trọng của văn nghị luận về tư tưởng và đạo lý:

• Giải thích: Diễn giải các tư tưởng và đạo lý mà bạn sẽ thảo luận.
• Phân tích và chứng minh: Phân tích chi tiết và chứng minh các điểm đúng, bác bỏ các quan điểm sai lệch liên quan đến vấn đề.
• Nêu ý nghĩa và rút ra bài học: Trình bày ý nghĩa của vấn đề, và rút ra bài học nhận thức và hành động từ các tư tưởng và đạo lý đã trình bày.

Bước 3: Viết Bài Văn

Dựa trên dàn ý đã lập, bắt đầu viết bài văn một cách hợp lý và logic, chú trọng vào việc trình bày mỗi luận điểm một cách rõ ràng và thuyết phục.

Bước 4: Đọc Lại và Sửa Chữa

Sau khi hoàn thành, đọc lại bài văn và chỉnh sửa những lỗi sai chính tả, ngữ pháp hoặc cấu trúc câu. Đảm bảo rằng bài viết của bạn hoàn chỉnh và dễ hiểu cho người đọc.

5. Phương pháp làm bài nghị luận xã hội với từng dạng bài

Nghị luận về tư tưởng đạo lí

Mở Bài

Bắt đầu bài viết với sự giới thiệu về tư tưởng và đạo lí mà chúng ta sẽ nghị luận, có thể thông qua giới thiệu trực tiếp hoặc thông qua việc dẫn dắt câu chuyện sinh động.

Thân Bài

– Giải Thích Tư Tưởng và Đạo Lí:

Trong phần này, chúng ta sẽ tập trung vào việc giải thích đầy đủ và chính xác về tư tưởng và đạo lí được bàn luận. Tránh việc rơi vào mơ hồ, hãy diễn giải nghĩa đen và nghĩa bóng của các khái niệm, và giải thích các từ ngữ liên quan một cách rõ ràng. Đồng thời, chúng ta sẽ khái quát ý nghĩa tổng thể của tư tưởng và đạo lí này, trình bày quan điểm và đánh giá của chính người viết về chúng.

– Phân Tích và Chứng Minh:

Ở phần này, chúng ta sẽ chỉ ra tính chính xác của tư tưởng và đạo lí được bàn luận. Bằng cách đưa ra các chứng cứ cụ thể, chúng ta sẽ chứng minh tính đúng đắn của chúng, đồng thời bác bỏ những quan điểm sai lệch và định kiến liên quan. Nhấn mạnh tầm quan trọng của tư tưởng và đạo lí này đối với cuộc sống con người.

– Bình Luận và Liên Hệ:

Chúng ta sẽ phê phán những biểu hiện sai lệch của tư tưởng và đạo lí, đồng thời ca ngợi những tấm gương tích cực về chúng. Sử dụng các ví dụ cụ thể để minh họa ý kiến. Trong quá trình nghị luận về tư tưởng và đạo lí, chúng ta cần tự đặt và trả lời các câu hỏi cụ thể: liệu tư tưởng và đạo lí này đã đầy đủ và toàn diện chưa? Cần phải bổ sung điều gì thêm?

Ngoài ra, chúng ta cũng cần xem xét từ nhiều góc độ và quan điểm để có đánh giá chính xác. Đồng thời, chúng ta cần phải có lòng kiên định, đưa ra chính kiến và suy nghĩ riêng của bản thân.

– Đưa Ra Bài Học Nhận Thức và Hành Động:

Phần này sẽ đưa ra các bài học rút ra từ chính tư tưởng và đạo lí mà chúng ta đã nghị luận. Những bài học này cần phải phù hợp với thực tế, chân thành và giản dị, được đặt trên cơ sở của tư tưởng và đạo lí mà chúng ta đang thảo luận.

Kết Bài

Trong phần kết bài, chúng ta sẽ khái quát giá trị của tư tưởng và đạo lí mà chúng ta vừa nghị luận, để tạo ra một bức tranh toàn diện và sâu sắc về chủ đề.

Nghị luận về một hiện tượng xã hội

Mở Bài:

Bắt đầu bằng việc giới thiệu một hiện tượng xã hội cụ thể mà chúng ta sẽ nghị luận, với sự tập trung vào các chi tiết cụ thể của hiện tượng đó mà không đi vào các chiều sâu không liên quan.

Thân Bài:

– Giải Thích Hiện Tượng:

Trình bày một cách ngắn gọn về hiện tượng xã hội, nhấn mạnh vào các đặc điểm chính mà không bị lạc hướng vào thông tin không liên quan.

– Nêu Thực Trạng và Ảnh Hưởng:

Mô tả tình hình hiện tại của hiện tượng trong đời sống, và chỉ ra tác động của nó đối với cuộc sống con người. Đưa ra đánh giá về tính đúng – sai, lợi – hại, giải thích các khía cạnh tích cực cũng như hạn chế của hiện tượng. Bày tỏ quan điểm cá nhân, có thể là sự đồng tình hoặc phê phán.

– Giải Thích Nguyên Nhân và Đề Xuất Giải Pháp:

Phân tích nguyên nhân đằng sau hiện tượng xã hội cần nghị luận, tập trung vào cả yếu tố chủ quan và khách quan. Đề xuất các giải pháp có thể giúp giải quyết hoặc giảm nhẹ tác động của hiện tượng đó.

– Rút Ra Bài Học Nhận Thức và Hành Động:

Kết luận bằng việc rút ra những bài học mà chúng ta có thể học được từ việc nghị luận về hiện tượng này. Những bài học này không chỉ nằm ở mức nhận thức, mà còn đề cập đến hành động cụ thể mà mỗi người có thể thực hiện để ứng phó với hiện tượng đó.

Kết Bài:

Trong phần kết bài, hãy khái quát lại vấn đề mà chúng ta đã nghị luận, với việc tập trung vào các điểm chính và giá trị của cuộc trao đổi. Điều này giúp đưa ra một cái nhìn tổng quan và thú vị về chủ đề đã được thảo luận.

6. Một số lưu ý khi viết bài văn nghị luận xã hội

Để viết một bài văn nghị luận xã hội chặt chẽ, lời văn cần phải cô đọng, ngắn gọn và lập luận chặt chẽ. Sử dụng câu văn ngắn gọn, tạo lối viết song song giữa việc khen ngợi và phê phán. Dung lượng chữ trong bài viết phải đáp ứng yêu cầu của đề bài, tránh tình trạng thiếu hoặc dư thừa chữ, để tránh bị trừ điểm.

Chủ đề về văn nghị luận xã hội là một lĩnh vực đa dạng và sâu sắc, gần gũi với cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Qua bài viết này, mong rằng các bạn sẽ có cái nhìn rõ hơn về văn nghị luận xã hội, cũng như học được cách viết loại văn này hiệu quả và sáng tạo.