Khi nhắc đến học tập Michelle Obama đã phát biểu rằng: “Học tập không phải là làm việc cho một bằng cấp, mà là việc luyện tập tâm hồn để bạn trở thành người tốt hơn.” Ai trong chúng ta đều hiểu rõ tầm quan trọng của học tập, tuy nhiên được bao nhiêu người thực sự thích học và muốn học. Ngày nay vì không hiểu được tầm quan trọng của việc học nên rất nhiều học sinh chọn cách học đối phó.
Học đối phó là khi học sinh chỉ học để qua môn, để thực hiện bài kiểm tra trên lớp với tinh thần không hứng thú, không tìm hiểu rõ bản chất của kiến thức, học một cách ép buộc, đó là sự kỳ vọng, áp đặt của phụ huynh, nhà trường. Có thể nói đây là một cách học không hiệu quả ngược lại còn mang đến sự tiêu cực cho học sinh, học sinh thiếu tính sáng tạo trong học tập.
Ai trong chúng ta đều biết rằng để thành công, con người cần phải học hỏi rất nhiều. Bởi học tập không chỉ đơn giản là học kiến thức trong sách và mà chúng ta cần phải thực hành, áp dụng với cuộc sống thực tế ngoài kia. Nếu người học chỉ xem việc học để đạt điểm cao, có thành tích tốt trên lớp mà không quan tâm đến bản chất thật sự của việc học hay áp dụng nó vào thực tiễn thì tất cả đều được xem là học đối phó. Học đối phó sẽ mang lại nhiều hệ lụy nghiêm trọng biến học sinh trở thành những người lười biếng, không động não suy nghĩ về bài vở, hạn chế khả năng tư duy của học sinh.
Khi đối mặt với bài thi khó, nâng cao nhiều học sinh tỏ ra khá lúng túng, thậm chí là không thể hoàn thành bài kiểm tra bởi học đối phó chỉ là dạng học thuộc bài mà không hiểu bản chất của bài vở. Học đối phó được xem là một hành vi không trung thực trong việc học tập, những người học đối phó thường chép bài từ bạn bè, thi cử có thể dùng đến phao để không phải học bài, qua mắt thầy cô.
Thực tế đã cho thấy, giáo dục hiện tại đang có rất nhiều lỗ hổng cần phải được xử lý kịp thời. Trước đây trên mạng xã hội có một video trở nên phổ biến trên mạng xã hội với phát ngôn: “Điểm đâu quan trọng, bây giờ có thể mua được điểm cấp 3 và điểm đại học mà.” Câu nói này thể hiện suy nghĩ sai lệch đối với thế hệ học sinh khi nghĩ về việc học rất đơn giản là có thể đi mua điểm. Từ đó tạo nên những luồng ý kiến tranh cãi nảy lửa trên mạng xã hội, nhiều người cho rằng học sinh thời nay đang có những tư tưởng chưa đúng đắn về việc học.
Nhìn bài bạn trong giờ thi, sử dụng phao để qua môn hay đi học thêm chỉ để lấy cái mác ham học hỏi… Tuy nhiên thực tế lại khác xa, khi người học chẳng biết mình đang học cái gì, xem học như một nhiệm vụ bắt buộc phải thực hiện. Học vẹt, làm bài tập cho có, chép bài người khác chỉ vì muốn kết quả học tập cao, làm bố mẹ vui lòng, thầy cô an tâm. Tuy nhiên, học đối phó sẽ khiến cho chúng ta không nghiêm túc trong học tập, không có chiều sâu trong kiến thức.
Nguyên nhân của học đối phó đầu tiên đến từ học sinh, ý thức của học sinh chưa hiểu rõ bản chất của việc học thật, thi thật. Học sinh chưa có suy ngẫm về việc học, cảm thấy việc học thật nhàm chán. Chưa có mục tiêu học tập rõ ràng cũng là nguyên nhân khiến học sinh chỉ học đối phó. Bên cạnh đó là sự áp đặt, ép buộc phải học thật giỏi, phải có nhiều thánh tích vậy nên học sinh sẽ dễ bị áp lực từ phụ huynh. Những giờ học liên tục, từ học trên trường đến đi học thêm, đi học thêm về nhà phải học đến đêm muộn khiến nhiều học sinh không còn thời gian nghỉ ngơi. Chính vì thế thay vì học bài nghiêm túc những học sinh này chọn cách học đối phó cho qua. Thầy cô chưa có nhiều hoạt động cũng như phương pháp dạy giúp học sinh có nhiều niềm đam mê, hứng thú với học tập. Nhà trường chưa thật sự có biện pháp mạnh xử lý học sinh làm bài tập về nhà ở dạng đối phó, học sinh có hành vi không nghiêm túc trong giờ kiểm tra.
Hậu quả của việc học đối phó là rất nghiêm trọng, khi kiến thức cơ bản không có học sinh sẽ không thể nắm vững được khối lượng kiến thức rất nhiều khi ngồi trên ghế nhà trường. Không có kiến thức sẽ khiến học sinh dễ lầm đường lạc lối, sa ngã vào các tệ nạn xã hội ngoài kia. Học đối phó khiến học sinh ỉ lại, không có tính sáng tạo hay tư duy đổi mới trong việc học, nhiều học sinh còn bị mất gốc trầm trọng, thiếu kiến thức cơ bản. Không chỉ thế, học đối phó còn khiến cho chất lượng giáo dục ngày càng xuống cấp. Nhà trường không thể đánh giá thực tế về kết quả học tập của học sinh, giáo viên cũng rất khó giảng dạy học sinh vì không biết được học lực của các em đang ở mức độ nào.
Học đối phó là một trong những vấn nạn nhức nhối của xã hội, nhà trường hiện nay. Về lâu dài nó sẽ ảnh hưởng đến tương lai của con em chúng ta. Vậy nên chúng ta nhất định phải có biện pháp ngăn chặn sự tiêu cực trong giáo dục này lại. Đầu tiên, mỗi học sinh cần ý thức học để phát triển bản thân, học để biết và học để làm chủ cuộc sống của mình. Bạn bè cần là người động viên nhau học tập, cùng nhau đi lên. Phụ huynh cần vạch ra cho con em mình cách học tập đúng đắn ngay từ khi còn nhỏ, định hướng cho con đọc sách, hoạt động lành mạnh và hướng đến cho con em mình cách học hiệu quả. Giáo viên cần tập trung kiểm tra vào chất lượng học của học sinh thay vì số lượng hay nhiệm vụ, để các em hiểu rõ rằng nếu học đối phó sẽ không thể có kết quả học tập cao. Nhà trường cần đẩy mạnh nhiều biện pháp ngăn chặn tình trạng học đối phó ở học sinh. Tổ chức nhiều buổi học ngoại khóa, động viên học sinh học tập đúng cách, tạo cho học sinh môi trường học tập thú vị để học sinh có thêm động lực học hành nghiêm túc. Nghiêm túc xử lý các trường hợp học sinh xem tài liệu trong phòng thi.
Nền giáo dục Việt Nam có thể phát triển hay không đều phụ thuộc vào thế hệ học sinh ngày nay, môi trường học tập cần sự nghiêm túc, nói không với các hành vi, hiện tượng tiêu cực như học đối phó, học vẹt, học tủ và học là phải biết, học cần sự sáng tạo ở học sinh. Chúng ta cần chung tay ngăn chặn tình trạng học đối phó ở học sinh để góp phần cho môi trường giáo dục trở nên tốt đẹp hơn, xây dựng đất nước vững mạnh.