- 1. Văn chương là gì?
- 2. Giá trị hiện thực trong tác phẩm văn chương
- Khái niệm giá trị hiện thực
- Đặc điểm của giá trị hiện thực
- Vai trò của giá trị hiện thực
- Ứng dụng của giá trị hiện thực
- 3. Giá trị nhân đạo trong tác phẩm văn chương
- Khái niệm giá trị nhân đạo
- Đặc điểm giá trị nhân đạo
- Vai trò của giá trị nhân đạo
- Ứng dụng của giá trị nhân đạo
- 4. Mối quan hệ giữa giá trị hiện thực và giá trị nhân đạo trong tác phẩm Văn Chương
Giá trị hiện thực và giá trị nhân đạo trong tác phẩm Văn Chương là 2 giá trị cơ bản mà hầu hết các tác giả đều muốn truyền tải đến độc giả. Để tìm hiểu chi tiết về 2 giá trị này, mời bạn cùng VanHoc.net tham khảo ngay bài viết này nhé!
1. Văn chương là gì?
Văn chương là phản ánh tinh thần cộng đồng và nuôi dưỡng ngôn ngữ dân tộc. Nó sử dụng ngôn từ nghệ thuật để thể hiện bản sắc văn hóa và phát triển vốn từ tiếng Việt.
Cùng như các loại nghệ thuật khác, văn chương nhằm tái hiện hoặc tưởng tượng về cuộc sống và nhân loại, hướng tới sự cải thiện xã hội và khuyến khích những giá trị tốt lành. Hai giá trị cơ bản trong văn chương là phản ánh hiện thực và khám phá nhân đạo.
2. Giá trị hiện thực trong tác phẩm văn chương
Khái niệm giá trị hiện thực
Trong văn chương, giá trị hiện thực là việc nhà văn tái hiện hiện thực xã hội vào tác phẩm của mình, có thể thay đổi tùy thuộc vào mục đích sáng tạo của họ. Thường, hiện thực trong văn chương thường là một sự kết hợp giữa thực tế và sáng tạo, phản ánh các khía cạnh khác nhau của cuộc sống thay vì chỉ là một bản sao chính xác.
Đặc điểm của giá trị hiện thực
Thứ nhất, là sự làm rõ các phần của hiện thực được nhà văn đưa vào tác phẩm. Nói cách khác, tác phẩm phản ánh những gì trong thực tế và ở giai đoạn nào? Các đặc điểm tiêu biểu của hiện thực đó là gì và ý nghĩa của việc phản ánh nó là gì?
Thứ hai, con người điển hình thường mang những đặc trưng quan trọng của tác phẩm về hiện thực. Văn chương phát triển theo xã hội và mỗi xã hội thường có một mẫu người đại diện. Tác giả thường xây dựng các hình tượng nhân vật điển hình dựa trên mẫu người đó. Phân tích hình tượng nhân vật trở nên quan trọng để hiểu giá trị nhân đạo của tác phẩm, liệu nhân vật có đại diện cho tầng lớp nào trong xã hội hay không, và liệu họ có thể hiện ý kiến chung của một nhóm người không. Tác giả xây dựng nhân vật điển hình để thể hiện điều gì và để phản ánh hiện thực như thế nào?
Vai trò của giá trị hiện thực
- Phản ánh cuộc sống khó khăn và những nỗi đau về cả vật chất lẫn tinh thần của những người bị bất hạnh và bị đặt vào hoàn cảnh khó khăn.
- Chỉ ra nguyên nhân gây ra nỗi đau khổ cho con người, bằng cách mô tả và phơi bày các tình huống và điều kiện dẫn đến sự khốn cùng của họ.
- Miêu tả vẻ đẹp ẩn trong lòng con người, dù họ đang đối mặt với những khó khăn và nỗi đau.
Ví dụ, trong “Tắt đèn” của Ngô Tất Tố, chị Dậu bị miêu tả trong hoàn cảnh nghèo đói và đau khổ vì nghề làm thuê và gánh nặng của thuế. Trong “Chuyện người con gái Nam Xương” của Nguyễn Dữ, bi kịch của một gia đình phản ánh chế độ trọng nam khinh nữ trong xã hội phong kiến. “Chí Phèo” của Nam Cao tả rõ sự tha hóa của xã hội và nỗi đau tinh thần của con người dưới đáy xã hội.
Ứng dụng của giá trị hiện thực
- Phản ánh hiện thực của một thời kỳ và một xã hội từ nhiều góc độ khác nhau, không trực tiếp nhắc đến các sự kiện cụ thể.
- Sử dụng con người làm trung tâm. Trong mỗi tác phẩm, tác giả sẽ mô tả về ngoại hình, tính cách, hành động và lời nói của nhân vật, và nhân vật này sẽ đại diện cho một tầng lớp trong xã hội. Hoàn cảnh của nhân vật sẽ phản ánh số phận của giai cấp đó trong xã hội vào thời điểm đó.
Ví dụ, hình ảnh của Vũ Nương trong “Người con gái Nam Xương” đại diện cho số phận của phụ nữ trong xã hội, gặp khó khăn và bị coi thường. Hình ảnh của “Chí Phèo” đại diện cho tầng lớp lao động, gánh chịu sự áp bức nặng nề và chịu đựng tình cảnh khốn khó mà không có lối thoát.
3. Giá trị nhân đạo trong tác phẩm văn chương
Khái niệm giá trị nhân đạo
Giá trị nhân đạo là trọng điểm của những tác phẩm văn chương, được tạo ra từ sự đồng cảm sâu sắc của nhà văn với nỗi đau và khó khăn trong cuộc sống. Những tác phẩm này không chỉ phản ánh sự bi tráng, mà còn kể về sự kiên cường và niềm hy vọng của con người dưới mọi hoàn cảnh.
Đặc điểm giá trị nhân đạo
- Tố cáo xã hội: Nhà văn thường tái hiện những tình huống bi kịch, đau khổ của nhân vật, từ đó phê phán tầng lớp thống trị và sự đàn áp, làm mất đi các giá trị đạo đức.
- Ca ngợi: Tác phẩm có thể tôn vinh những phẩm chất tốt đẹp của con người hoặc một nhóm người trong xã hội, nhấn mạnh vào những vẻ đẹp bị áp đặt và lấp vùi bởi sự thống trị.
- Thương cảm và bênh vực: Nhà văn thể hiện sự đồng cảm và ủng hộ cho những nhân vật tốt lành bị đẩy vào hoàn cảnh khó khăn, tạo điều kiện cho họ vượt qua khó khăn và thể hiện niềm tin, ước mơ và khát vọng trong cuộc sống.
- Chỉ ra con đường thoát: Nhà văn có thể tạo ra những con đường giải quyết cho nhân vật trong bế tắc của số phận, hoặc đưa ra những khía cạnh viễn tưởng, kỳ ảo để giúp họ vượt qua khó khăn khi không có lối thoát trong thực tại.
Vai trò của giá trị nhân đạo
Trong mỗi tác phẩm, các khía cạnh về con người thường được biến đổi và phong phú, linh hoạt. Ví dụ, Ngô Tất Tố trong “Chị Dậu” khám phá vẻ đẹp truyền thống và thuỷ chung của người phụ nữ, Kim Lân phát hiện nét nữ tính và khát vọng hạnh phúc bất diệt trong tâm hồn người vợ nhặt, còn Tô Hoài khơi tìm sức sống mãnh liệt trong cô gái vùng cao – Mị…
Tác phẩm văn chương cũng thể hiện tầm vóc tư tưởng của nhà văn, như câu “Nhà văn chân chính là nhà nhân đạo từ trong cốt tuỷ” của Biêlinxki. Điều này cho thấy rằng văn chương không chỉ là nghệ thuật mà còn là một phương tiện truyền đạt nhân văn, đồng thời là một dấu hiệu của giá trị của tác phẩm, như lời nói “Văn học là nhân học. Nghệ thuật chỉ có nghĩa khi hướng tới con người, yêu thương con người”.
Ứng dụng của giá trị nhân đạo
Phân tích giá trị nhân đạo trong các tác phẩm như “Vợ nhặt”, “Vợ chồng A Phủ”, “Chí Phèo” để hiểu sâu hơn về thông điệp và ý nghĩa của các tác phẩm này.
Làm rõ giá trị nhân đạo độc đáo và mới lạ của một tác phẩm thông qua việc phân tích nhân vật, như phân tích nhân vật Tràng, Mị, Chí Phèo, giúp đánh giá và thấu hiểu tình cảm và sâu sắc của họ trong ngữ cảnh của câu chuyện.
4. Mối quan hệ giữa giá trị hiện thực và giá trị nhân đạo trong tác phẩm Văn Chương
Trong một tác phẩm văn chương , giá trị hiện thực và giá trị nhân đạo đều đóng vai trò quan trọng và có mối liên hệ chặt chẽ, tạo ra ý nghĩa chủ đạo của tác phẩm. Mặc dù các khía cạnh biểu hiện có thể tương đồng, nhưng khác biệt ở chỗ: giá trị hiện thực thường là việc miêu tả và trình bày cuộc sống một cách khách quan, trong khi giá trị nhân đạo thường bao gồm thái độ của nhà văn (cảm thông, thương xót, đồng tình, ngợi ca…).
Lời kết:
Hiểu rõ khái niệm và các đặc điểm của giá trị hiện thực và giá trị nhân đạo trong tác phẩm Văn Chương là yếu tố quan trọng giúp học sinh hiểu và tìm ra vẻ đẹp của tác phẩm văn chương. Hy vọng những thông tin trên sẽ giúp các bạn tự tin hơn khi gặp các dạng đề phân tích về giá trị hiện thực hoặc giá trị nhân đạo. Chúc các bạn ôn tập hiệu quả và đạt được kết quả cao trong các kỳ thi.