Mối liên kết giữa văn học và nhân học không phải là điều tự nhiên mà đã được hình thành qua quá trình. Trong quá trình này, có nhiều tranh cãi và không đồng quan điểm về cách nhìn nhận về hai lĩnh vực này.
Ngay từ buổi sơ khai, văn học đã không thể tách rời khỏi nhân học. Nó đã hình thành nên bản chất cốt lõi của văn học ngày nay. Macxim Gorki đã chia sẻ quan điểm này khi nói rằng: “Văn học chính là nhân học.”
Đây là một quan điểm vô cùng chính xác về vai trò, nhiệm vụ và trách nhiệm của nhà văn trong hành trình sáng tạo văn chương của mình. Hãy cùng VanHoc.net nghị luận về câu nói “Văn học là nhân học” của Macxim Gorki để hiểu chi tiết hơn về câu nói này nhé!
1. Văn học là gì?
Văn học là nghệ thuật biểu đạt cái đẹp trong cuộc sống thông qua ngôn ngữ nghệ thuật. Sự sáng tạo trong văn học được hiện thực hóa qua việc tạo ra các hình tượng hư cấu. Cách thức diễn đạt các chủ đề chính được thể hiện thông qua khía cạnh ngôn ngữ.
Ngôn từ trong văn học mang tính chất hình tượng, được tổ chức một cách có hệ thống để tối đa hóa giá trị của chúng. Đồng thời, ngôn ngữ này cũng đạt đến một tiêu chuẩn cao về sự súc tích, đa nghĩa và biểu cảm.
Ngoài ra, văn học là nơi biểu hiện nhận thức, lý giải và thái độ của con người đối diện với thế giới xung quanh. Văn học còn đặt ra những câu hỏi sâu sắc về ý nghĩa của cuộc sống và con người trong đó.
2. Nhân học là gì?
Nhân học là lĩnh vực khoa học nhận thức. Nơi các nghiên cứu tập trung vào các vấn đề cơ bản liên quan đến sự tồn tại của con người trong môi trường tự nhiên và trong lĩnh vực nghệ thuật. Theo định nghĩa rộng nhất, “Nhân học” là khoa học về con người.
3. “Văn học là nhân học” nghĩa là gì?
Thách thức của văn học đó là phản ánh toàn diện về cuộc sống tinh thần và vật chất, các quy luật vận động của xã hội loài người qua các tác phẩm. M.Gorki đã nói rằng “nhân học” trong văn học chủ yếu tập trung vào việc thể hiện tính chất xã hội của con người, nghĩa là lòng nhân ái của con người.
Vì vậy, khi nói rằng “Văn học là nhân học” chúng ta hiểu rằng văn học không chỉ đơn thuần là tác phẩm văn chương mà còn là một phương tiện để phản ánh và tôn vinh tình thương con người. Văn học chọn lựa con người làm chủ thể của sự phản ánh và hướng đến việc phục vụ cuộc sống của con người.
4. Nghị luận “Văn học là nhân học”
Ở giai đoạn ban đầu, văn học chỉ đơn giản là hình thức nghệ thuật để ghi chép những suy tư, cảm xúc và động lòng của con người về thực tại cuộc sống. Theo thời gian, văn học đã trở thành công cụ giúp con người phản ánh sâu sắc về hiện thực, đời sống tinh thần, công cụ quan trọng để đấu tranh cho công bằng và lẽ phải.
Tuy nhiên, không phải tất cả các nhà văn đều tôn trọng và sử dụng chức năng này đầy trách nhiệm. Câu nói của M.Gorki là lời nhấn mạnh mà còn là phản ánh sâu sắc về nhiệm vụ của văn học: phản ánh chân thực cuộc sống con người, hướng đến giải phóng con người từ khổ đau và ràng buộc.
Đây là một ý tưởng mới, một thách thức đối với chúng ta để suy ngẫm. Văn học giống như các nghệ thuật hội họa, âm nhạc, và điêu khắc, không chỉ là một lĩnh vực nghệ thuật mà còn tuân thủ nguyên tắc của một bộ môn ngôn ngữ với cấu trúc phức tạp của nó.
Nó đáp ứng nhu cầu giải trí và cảm xúc của con người, nhưng đối với văn học thực sự, nó vượt xa điều đó. Văn học tập trung vào con người và cuộc sống thực tế, phản ánh mối quan hệ phức tạp và đa chiều giữa hai đối tượng này từ mọi góc độ.
Việc xem văn học là một nhánh của nhân học là hoàn toàn chính xác và mang tính nhân văn sâu sắc. Văn học không chỉ phản ánh cuộc sống của con người mà còn hiểu biết và nhấn mạnh vào tâm hồn và cảm xúc của họ.
Nó thể hiện những ước mơ, khát vọng, tâm trạng và tình cảm con người với sự đa dạng và phong phú trong chiều sâu tâm hồn. Những bài ca dao giản dị trong văn học dân tộc phản ánh cuộc sống tinh tế và tình cảm của những người lao động nghèo, thể hiện lòng trung hiếu, lòng bi đạo và khao khát cuộc sống bình yên, hạnh phúc.
Những bài ca dao ngắn gọn và mềm mại là nghệ thuật đơn giản mà còn chứa đựng cả một thế giới sâu sắc, được bảo tồn và kế thừa từ thế hệ này sang thế hệ khác. Chị Dậu là nhân vật trong “Tắt đèn” của Ngô Tất Tố, biểu hiện của lòng khao khát yên bình của người nông dân Việt trước thời kỳ Cách mạng tháng Tám.
Họ không sợ nghèo đói, mà lo lắng nhất là tai họa không lường trước có thể ập đến bất kỳ lúc nào, mà họ không thể chống đỡ. Tiêu biểu cho sự tinh tế và lòng trắc ẩn của tác giả, cái nhan đề “Tắt đèn” gợi lên sự đồng cảm với số phận đầy khó khăn của con người.
Trong truyện ngắn “Cô bé bán diêm”, chúng ta cảm nhận được lòng khao khát hạnh phúc và sự ấm áp bên người thân của cô bé bán diêm nghèo đói. Đêm lạnh của lễ Nô-en không gì so sánh được với cái lạnh lẽo trong tâm hồn cô bé, và với sự lạnh lùng của cuộc sống và lòng người trong thế giới này.
Văn học chỉ thực sự trở nên đích thực khi nó khám phá và sáng tạo về con người, tạo ra các giải thích và hình ảnh đẹp về cuộc sống. Ngôn từ là chất liệu đầu tiên, nhưng sự sống còn của một tác phẩm không phụ thuộc vào ngôn từ mà vào hình tượng nhân vật. Nhân vật trong văn học chính là những con người thực tế, khi họ được phản ánh trong tác phẩm, họ trở nên sống động và chân thực. Đó là bản chất nhân học của văn học.
Đọc tác phẩm, ta thấu hiểu về chính mình qua những tâm trạng và biểu hiện cảm xúc của mỗi nhân vật. Sự phong phú và bí ẩn của thế giới tinh thần, thể hiện sự “nhân học” của văn chương, rõ nhất qua hình ảnh Thúy Kiều trong Truyện Kiều của Nguyễn Du.
Bức tranh tinh thần của Thúy Kiều, từ niềm hạnh phúc đến nỗi đau khổ và tuyệt vọng, khiến chúng ta đồng cảm và cảm thông với cuộc sống đầy gian khổ của nàng. Đồng thời, nó làm tăng sự căm hận với xã hội tàn bạo, một xã hội tước đoạt quyền sống và nhân quyền của những con người yếu đuối.
Văn học không chỉ phát hiện mà còn tôn vinh những phẩm chất quý báu ẩn sau vẻ ngoại hình thô bỉ của con người. Trong tác phẩm, sự thấu nhận đôi khi bị sai lệch nhưng người đọc có thể bình tĩnh nhìn nhận điều đó.
Ví dụ, “Chí Phèo” giúp chúng ta thấy rằng trong những người tệ hại nhất, trái tim cũng biết rung động vì tình yêu. Văn học giúp ta hiểu sâu hơn về con người, khám phá và ca ngợi những phẩm chất quý báu, những điểm sáng trong mà cuộc đời thường che khuất.
Trong cuộc đời, Nguyễn Du có thể không đạt được điều đó, nhưng qua văn học, ông vươn xa, mang đến hy vọng và ước mơ. Ông mở ra một tầm nhìn sâu sắc về xã hội và cuộc sống của nhân vật, điều chỉ có văn học mới có thể thực hiện. Kết quả của sự tương tác này là “nhân học” – tình yêu thương con người và cuộc sống, và dù kết quả cuối cùng là gì, nó vẫn tồn tại vì con người.
Văn học là cách tinh tế thể hiện tư tưởng, tình cảm, ước mơ và quan điểm thẩm mỹ của nhà văn về cuộc sống và con người. Mỗi trang văn, mỗi bài thơ, dù chủ đề lớn hay nhỏ, đều chứa đựng lòng yêu và sự ghét của tác giả. Tác phẩm thường phản ánh quan điểm nhân sinh, lên án ác độc hoặc tôn vinh tình yêu, khích lệ hướng thiện và vẻ đẹp của thiên nhiên và con người.
KẾT LUẬN
“Văn học là nhân học” là một tuyên ngôn sâu sắc về bản chất của văn học. Nó nghiên cứu và khám phá về con người với cuộc sống tinh thần phong phú và đa dạng của họ. Khái niệm này biến thành động lực, thúc đẩy hành động và tư duy của chúng ta.
Học văn hiểu sâu hơn về tâm hồn con người, học cách trở thành người tốt. Điều này có thể là thông điệp mà M.Gorki muốn truyền đạt cho chúng ta, những người đã bước chân vào thế giới của văn học.
Vậy là VanHoc.net đã chia sẽ đến bạn bài viết nghị luận về câu nói “Văn học là nhân học” của Macxim Gorki. Mong rằng qua bài viết này bạn sẽ hiểu rõ hơn văn học là nhân học. Hy vọng những bài viết sau của VanHoc.net sẽ nhận được sự quan tâm từ bạn.
