Phân tích bài thơ Chân quê của Nguyễn Bính

Nguyễn Bính được mệnh danh là nhà thơ đặc trưng của đời sống nông thôn Việt Nam, thường sáng tác những tác phẩm thơ hiện hữu sự giản dị, gần gũi với cuộc sống dân dã. Trong bài thơ Chân quê, thi nhân đã đi sâu vào miêu tả cảm xúc chân thành và tình cảm sâu lắng dành cho quê hương. Hãy cùng VanHoc.net tham khảo ngay bài phân tích bài thơ Chân quê của Nguyễn Bính để hiểu hơn bài thơ cũng như viết văn hay hơn, đầy đủ và hấp dẫn nhé!

1. Dàn ý phân tích bài thơ Chân quê của Nguyễn Bính

1. Mở bài: Giới thiệu về tác phẩm cần phân tích, đánh giá nội dung và nghệ thuật

2. Thân bài:

– Giới thiệu tác giả

– Phân tích nội dung bài thơ

– Đánh giá nội dung và nghệ thuật của bài thơ

3. Kết bài: Mở rộng và kết lại vấn đề

2. Nội dung và nghệ thuật bài thơ Chân quê

Về nội dung:

Bài thơ miêu tả tâm trạng của một chàng trai làng quê đối diện với bi kịch khi anh muốn bảo tồn những giá trị truyền thống đẹp của quê hương, trong khi người yêu của anh trở về từ thành phố đã thay đổi, điều này khiến anh cảm thấy tiếc nuối và đau buồn. Cô gái quê đã chịu ảnh hưởng không chỉ về phong cách ăn mặc mà còn về lối sống và tư tưởng của văn hoá thành thị phương Tây. Sự thay đổi này khiến chàng trai bất ngờ và đau lòng. Từ đó, bài thơ truyền đi thông điệp cần giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống của quê hương và dân tộc.

Về nghệ thuật:

Bài thơ sử dụng thể thơ lục bát truyền thống, với giọng điệu tâm tình, tha thiết. Cách sử dụng vần và ngắt nhịp vừa thừa hưởng truyền thống vừa mang đậm những sáng tạo mới. Tác giả kết hợp các biện pháp tu từ như liệt kê, điệp, câu hỏi tu từ một cách tinh tế. Bên cạnh đó, bài thơ cũng hài hòa sự tự sự và trữ tình, sử dụng từ ngữ và hình ảnh dân dã, quen thuộc.

3. Chi tiết mở bài phân tích bài thơ Chân quê

Để bài viết trở nên sâu sắc hơn, trước khi phân tích bài thơ Chân quê của Nguyễn Bính, chúng ta hãy tìm hiểu về tác giả có những điểm thú vị nào.

Nguyễn Bính sinh ra và lớn lên tại vùng đất Vụ Bản, Nam Định, một nơi nổi tiếng với văn hóa và truyền thống văn chương, là ngôi nhà của những danh tác văn học như Trạng Lượng Lương Thế Vinh hay Trạng Nguyên Nguyễn Hiền. Đây cũng là vùng đất của những điệu chèo giao duyên đặc sắc, được biểu diễn qua các cặp liền anh liền chị. Nguyễn Bính đã được nuôi dưỡng và khám phá sự giàu có văn hóa từ mảnh đất này, và điều này đã ảnh hưởng rất lớn đến sự sáng tạo thơ ca độc đáo và khác biệt của ông.

Trong khi nhiều nhà thơ cùng thời chọn lối viết tự do, tươi mới, mang ảnh hưởng từ phương Tây, Nguyễn Bính đã chọn con đường khác. Ông được ví như tiếng đàn bầu dân tộc trong bức tranh âm nhạc hòa âm của dương cầm. Ông lựa chọn sử dụng nguyên liệu văn hóa truyền thống để tạo nên những bức tranh thơ đậm chất cảm xúc và thấm đẫm nghệ thuật, để chạm đến lòng người.

Bài thơ Chân quê là một trong những tác phẩm nổi tiếng và gắn liền với tên tuổi của Nguyễn Bính. Bài thơ đã được phổ nhạc và nhận được rất nhiều sự yêu mến từ khán giả.

4. Thân bài phân tích bài thơ Chân quê của Nguyễn Bính

Lý giải ý nghĩa nhan đề bài thơ chân quê

Trong quá trình phân tích bài thơ Chân quê của Nguyễn Bính, việc hiểu đúng ý nghĩa của tiêu đề là điều cực kỳ quan trọng. Tác giả không chọn cụm từ này để đặt tên cho tác phẩm một cách ngẫu nhiên.

Theo nghĩa đơn giản nhất từ từ điển tiếng Việt, “chân quê” đề cập đến những gốc rễ, nền móng của quê hương. Đó là những yếu tố cơ bản, những giá trị văn hóa mà mỗi người được thừa kế khi sinh ra.

Tuy nhiên, để hiểu sâu sắc hơn, “chân quê” thực sự là sự biểu hiện của vẻ đẹp mộc mạc, giản dị của cuộc sống nông thôn, của những người con của quê hương. Đó là sự chân thật trong cuộc sống bình dị, đơn giản của người dân nơi quê nhà. Đó là sự chân chất, thật thà, thẳng thắn và hồn nhiên, mang trong mình sự trong sáng, không vụ lợi, không bóng bẩy của người dân quê. “Chân quê” còn thể hiện vẻ đẹp yên bình, thanh bần truyền tải qua khung cảnh và cuộc sống ở nông thôn. Tất cả những điều này, tóm gọn thành cụm từ “chân quê”.

Có thể vì lòng yêu thương và mong muốn bảo tồn vẻ đẹp “chân quê” ấy, tác giả không ngần ngại chọn ngay cụm từ này để đặt tên cho tác phẩm của mình. Ông muốn nhấn mạnh rằng, mỗi người đều cần giữ vững “chân quê”, giữ lại những giá trị cốt lõi của quê hương.

Hình ảnh em đi tỉnh về

Bài thơ bắt đầu với những dòng thơ thể hiện sự đợi chờ. Đó là một biểu hiện chân thành của tình yêu giữa hai người quê, đầy đơn giản và gắn kết. Đó cũng là cách thức phản ánh từ lời nói đến phong cách ăn mặc của người dân nơi quê hương. Khi người yêu trở về từ tỉnh, chàng trai không ngừng mong đợi và còn đi xa đến đầu con đê, tận cùng làng để chào đón người yêu.

Hôm qua em đi tỉnh về

Đợi em ở mãi con đê đầu làng

Bao nhiêu kỷ niệm đẹp đẽ, mong đợi, bỗng trở thành nỗi đau lòng, cô gái xuất hiện trước mắt với một hình ảnh không thể nào bất ngờ hơn.

Khăn nhung quần lĩnh rộn ràng

Áo cài khuу bấm, em làm khổ tôi!

Các trang phục như khăn nhung, quần lĩnh, áo cài khuy bấm thường là trang phục của người dân thành thị, thường thể hiện phong cách sống xa hoa, đòi hỏi. Chúng dành cho những cô gái thích thú rong chơi và đám đông. Nhưng giờ đây, những trang phục ấy lại trở thành trang phục của em. Nhìn em rạng rỡ trong bộ trang phục đó làm trái tim “tôi” thêm khổ đau và buồn bã.

Phân tích qua bài thơ “Chân quê” của Nguyễn Bính, chúng ta nhận ra cách mà môi trường xã hội ảnh hưởng mạnh mẽ đến con người. Chỉ mới hôm qua, em mới trở về từ tỉnh và mọi thứ trong em dường như đã thay đổi. Sự thay đổi không chỉ từ trang phục mà cả cách em đi, cử chỉ. Đối với con gái, dù là ở nông thôn hay thành thị, nhưng bộ trang phục cũng thể hiện phần nào tính cách của họ và luôn nhận được sự chú ý. Vì vậy, khi em trở về, những đặc trưng “chân quê” trong em đã mất đi. Không còn chiếc áo uyển chất liệu lụa sồi, không còn chiếc dây lưng đũi vừa mới nhuộm màu vào mùa xuân. Cả chiếc khăn mỏ quạ, cả chiếc quần nái đen… Tất cả những trang phục truyền thống, những nét đẹp đặc trưng của làng quê đã mất đi đâu.

Nào đâu cái уếm lụa ѕồi?

Cái dâу lưng đũi nhuộm hồi ѕang хuân?

Nào đâu cái áo tứ thân?

Cái khăn mỏ quạ, cái quần nái đen?

Liên tục là những câu hỏi dồn dập mà tác giả đặt ra như muốn cứu vớt lại những gì còn sót lại từ “chân quê”. Những bộ trang phục không chỉ đơn giản là trang phục của người con gái mà chàng trai yêu, mà còn là những kỷ niệm đẹp đẽ giữa hai người. Làm sao chàng trai biết được cô gái sở hữu những trang phục ấy? Có lẽ chỉ khi gặp gỡ và trò chuyện cùng nhau, cô gái mới diện những trang phục đặc biệt. Đẹp đến nỗi đã ghi sâu trong ký ức của chàng trai. Anh đau lòng không chỉ vì vẻ ngoài trong trắng và thuần khiết của người yêu đang phai nhạt, mà còn vì anh cảm nhận một sự thay đổi trong tình cảm giữa hai người.

Đoạn thơ nói về quê hương nhưng cũng thể hiện nỗi lòng của chàng trai dành cho cô gái. Chàng trai muốn khẳng định rằng vẻ đẹp thành thị không phù hợp với cô gái một chút nào. Anh mong cô gái quay trở lại như ngày xưa, hãy trân trọng những vẻ đẹp tự nhiên của quê hương mà không phải ai cũng có thể sở hữu.

Ước nguyện giữ lấy chân quê

Trong những câu thơ tiếp theo, chúng ta sẽ hiểu rõ hơn tình cảnh của chàng trai và cô gái. Chàng trai đau đớn trước cảnh tượng đau lòng. Anh hiểu rằng nếu nói ra, người con gái sẽ buồn lòng, sẽ tự ti. Có lẽ, cô gái muốn thay đổi để trở nên xinh đẹp hơn trong mắt chàng trai. Để được anh yêu thương hơn. Nhưng không may, kế hoạch của cô gái không thuận lợi. Mỗi lần chàng trai nhìn cô gái, anh cảm thấy tình cảm bi ai. Vì vậy, dù kết quả cuối cùng sẽ như thế nào, chàng trai vẫn quyết định:

“Nói ra ѕợ mất lòng em

Van em em hãу giữ nguуên quê mùa”

Không phải là “xin” mà tác giả sử dụng từ “van” trong “van nài”. Van nài ở đây mang ý nghĩa chàng trai đã hiểu được tâm tư của cô gái. Nhưng anh mong cô gái sẽ suy nghĩ lại. Chàng trai mong mỏi, nhưng lòng từ biệt, dành lời van nài đến cô gái, “hãy giữ nguyên quê mùa”. Không phải là xin lỗi về điều gì chàng làm sai, mà là sự nhờ vả và cầu khẩn cô gái. Đó là một cách sử dụng từ ngữ hoàn hảo và không thể phủ nhận. Chàng trai chân thành chấp nhận sự “quê mùa”, từ chữ không thể chấp nhận lối sống thành thị nửa mùa.

Ở hai câu tiếp theo, chàng trai mô tả chi tiết về “quê mùa” mà cô gái đã từ bỏ, ví như “Như hôm em đi lễ chùa/ Cứ ăn mặc thế cho vừa lòng anh!”. Đây là sự khen ngợi tài năng khéo léo của chàng trai, cũng chính là tác giả. Chàng không đưa ra ví dụ về cách cô gái ăn mặc trong bất kỳ trường hợp nào khác, mà chính là trong lễ chùa. Việc đi lễ chùa luôn thể hiện sự tôn trọng, sự kính trọng của người tham gia. Do đó, chàng mong muốn nhận được sự tôn kính và tôn trọng như trong lần đó. Vì chàng muốn cô hiểu rằng, nếu cô mặc như vậy, không chỉ chàng trai mà cả thần linh, đất trời cũng phải ưng ý.

Để lý lẽ của mình thêm sức thuyết phục, chàng trai tiếp tục cung cấp những minh chứng chính xác để cô gái nhận ra sai lầm của mình. Như nhà thơ hay chàng trai khẳng định:

Hoa chanh nở giữa vườn chanh

Thầу u mình với chúng mình chân quê

Đúng vậy, hoa chanh đã nở giữa vườn chanh, sẽ mãi là hoa chanh chứ không thể biến thành hoa đồng tiền hay hoa tulip. Không chỉ thế, thầy ông ta, tổ tiên của mình đều mang đậm “chân quê”, vậy tại sao mình phải trở thành người thành thị chỉ nửa mùa? Việc bảo vệ bản sắc “chân quê” không chỉ riêng mình, mà đó còn là trách nhiệm của cả một thế hệ, một dòng họ. Em bảo vệ “chân quê”, quê hương không chỉ dành cho anh mà còn cho chính em, cho thầy ông, cho cả làng xóm, cho quê hương và đất nước. Những lý luận này thực sự rất chân thành và có tính thực tiễn.

Nhà thơ chuyển từ việc mô tả những sự thay đổi đến việc thể hiện cảm xúc và suy nghĩ của mình trước những biến đổi đó. Sau đó, ông khẳng định lại vẻ đẹp của cô gái khi thực sự là chính bản thân mình, và nâng cao tầm quan trọng của việc bảo tồn đó lên thành vấn đề chung của toàn bộ dân tộc. Những điều này đủ để khiến cô gái phải suy ngẫm lại.

Tuy nhiên, dù cô gái có trở về “chân quê” như trước, chàng trai hay thậm chí tác giả vẫn mang trong lòng một nỗi buồn. Bởi: “Hôm qua em đi tỉnh về/ Hương đồng gió nội bay đi ít nhiều”. Dù cô gái trở về như một cô gái thôn quê như ngày xưa, nhưng hương phố thành vẫn đọng lại trên cô, trong tâm hồn cô gái. Chúng thay thế cho hương đồng gió nội, cho những sự trong sáng, thanh khiết của cô gái.

5. Kết bài phân tích bài thơ Chân quê

Bài thơ Chân quê của Nguyễn Bính là một tác phẩm thơ sâu lắng với tinh thần quê hương rất mạnh mẽ. Nó sâu sắc miêu tả về tình yêu và sự biến đổi của xã hội Việt Nam trong thời kỳ đổi mới. Qua tác phẩm này, chúng ta cảm nhận được mối quan hệ phức tạp giữa con người và quê hương. Đồng thời rút ra được bài học quý giá về việc bảo tồn và truyền dạy những giá trị truyền thống của dân tộc.

Trên đây là bài phân tích về bài thơ Chân quê của Nguyễn Bính mà VanHoc.net muốn chia sẻ đến bạn. Mong rằng qua bài viết này, bạn đọc đã nắm rõ tình cảm đối với quê hương của chàng trai được thể hiện như thế nào trong bài thơ Chân quê.