Nhắc đến Kim Lân là chúng ta nhớ ngay đến hình ảnh của nhà văn chuyên viết về chủ đề người nông dân Việt Nam. Những tác phẩm của Kim Lân luôn chân thật, và khiến cho độc giả yêu thích bởi sự giản dị, mộc mạc. Bên cạnh đó còn có tính nhân văn trong từng tác phẩm cũng là điều khiến độc giả nhớ mãi về những tác phẩm của ông. “Con chó xấu xí” là tập truyện ngắn nổi tiếng của Kim Lân mang nhiều giá trị nhân đạo về cuộc sống và con người.
Con chó xấu xí là một truyện ngắn được in trong tập truyện cùng tên của Kim Lân và được xuất bản vào năm 1962. Truyện kể về một con chó có vẻ bề ngoài vô cùng xấu xí “Xấu đến nỗi trong nhà chẳng ai buồn đặt cho nó một cái tên.” Con chó được người vợ – nhân vật xưng tôi mua ở ngoài chợ với giá là ba hào. Kim Lân đã mượn hình ảnh con chó làm ẩn dụ về số phận của con người. Cách triển khai câu chuyện rất hay, khi nói về con vật nhưng lại mang đến bài học ý nghĩa cuộc sống sâu sắc về con người.
Ngay từ những đoạn đầu tiên trong tác phẩm con chó hiện lên với vẻ ngoài rất xấu xí, gây tính tò mò cho người đọc. “Cái mặt gục xuống, rớt rãi chảy ra, hai con mắt ướt nhoèn hai cục nhử trắng nhã. Cái lưng khòm khòm nổi lên từng đốt, từng đốt xương sống. Cái con chó khốn khổ ấy nó không còn đủ cả lông để che kín thân thể nữa. Lông nó lường ăn rụng từng đám lơ phơ, nham nhở và đỏ bẻm như đám cỏ ấy. Da lưng, da bụng, da cổ trật ra sần sùi, cóc cáy, đến cả cái đuôi cũng không đủ lông. Đuôi nó thun lủn một mẩu xám xịt như đuôi con chuột cống già.”
Nhìn con chó thật tội nghiệp, nó có vẻ ngoài xấu xí, bệnh tật đầy người lại còn chẳng được chủ nhà đặt cho một cái tên. Nhìn vào những hình ảnh này chúng ta liên tưởng đến hình ảnh con người khốn khổ trong xã hội, đó là người xấu xí, có địa vị thấp hèn chính vì thế họ luôn nhận lại ánh nhìn khinh bỉ của xã hội. Cách viết của Kim Lân khiến người đọc vừa cảm thương cho chú chó lại vừa cảm liên tưởng đến số phận của những người thấp cổ bé họng.
Thế nhưng chúng ta không thể dùng vẻ bề ngoài để đánh giá một người, con chó tuy xấu xí nhưng bù lại nó lại có “phẩm chất” tốt. Có lẽ số phận của những người nhỏ bé, xấu xí chính là như vậy, họ tự ý thức được vẻ bề ngoài của mình không đẹp nên con chó luôn trung thành với chủ của mình.
Trong một lần chạy trốn giặc con chó xấu xí đã bị cả nhà bỏ rơi, sau đó mặc cho con chó ấy cầu cứu mọi người xung quanh nhưng chẳng ai thèm dòm ngó đến nó, trông con chó lúc này vô cùng đáng thương. Tuy bị chủ bỏ rơi nhưng nó chưa một ngày quên chủ của mình, nó không để bụng chuyện bị chủ bỏ rơi, hay đối xử không tốt với mình.
Con chó xấu xí còn có tâm hồn cao đẹp vậy mà nhân vật Nhược Dư là một người được ăn học đàng hoàng, đến nơi đến chốn vậy mà nhân cách thì lại khiến người khác phải đặt dấu chấm hỏi. Tên này sẵn sàng phản bội bạn bè chỉ vì tư lợi cho bản thân, mọi thói hư tật xấu dồn lên nhân vật này. Đối nghịch với con chó xấu xí, nó rất có tình có nghĩa. Cuộc đời này đúng là chẳng thể nói trước điều gì. Con chó còn sống tình cảm vậy mà con người lại đối xử tệ bạc với nhau.
“Từ sau bụi dứa rậm rạp, con chó khốn ấy ấy lảo đảo đi ra. Người nó run lên bần bật. Nó gầy quá, chỉ còn một dúm xương da xộc xệch, rụng hết lông. Nó đói quá, đi không vững nữa. Nó đi ngã rụi bên này, rụi bên kia. Rồi nó không còn đủ sức mà đi nữa. Nó nằm bệt trên đất, rúm người lại, lết lết lê dần về phía nhà tôi.”
Thực tế xã hội ngày nay đã cho chúng ta biết được có không ít người vì vụ lợi cá nhân mà sẵn sàng nói xấu người khác, sẵn sàng từ bỏ bạn bè và thậm chí là người thân. Mặc dù được tiếp nhận tri thức, được đi học nhưng nhân cách thì khiến nhiều người phải dè bĩu. Qua tác phẩm Con chó xấu xí chúng ta cần phải học tập nhân vật này, mỗi người cần học cách đối nhân xử thế.
Chúng ta hãy bảo vệ bản thân mình, cần tìm hiểu một ai đó kĩ càng trước khi đặt niềm tin vào họ. Bởi có những người chỉ lợi dụng lòng tốt của ta để đạt được mục đích cá nhân của họ mà thôi. Hy vọng bạn hiểu rõ bạn càng học hỏi nhiều thứ, bạn càng tránh xa được nhiều điều xấu xí. Sẽ chẳng có ai dạy bạn cách trở thành người lớn, bạn phải là người tự mình đi trải nghiệm, tự mình vấp ngã sau đó mới trưởng thành được.
Con chó xấu xí – tác phẩm mang lại cho chúng ta nhiều suy ngẫm. Con chó ấy không có vẻ bề ngoài, con chó ấy trên người đầy bệnh tật nhưng vẻ đẹp tâm hồn của con chó ấy lại khiến cho chúng ta cảm phục. Cuộc sống này không phải ai cũng giữ được vẻ đẹp tâm hồn ấy, bởi có rất nhiều cám dỗ khác nhau. Như Nhược Dư, sự ích kỷ của hắn đã khiến cho nhân cách của tên này bị méo mó, đối xử với bạn bè và mọi người xung quanh vô cùng tàn nhẫn, điều này khiến mọi người ngày càng xa lánh Nhược Dư vì bản tính xấu xa của hắn. Thực tế cũng vậy, nếu chúng ta xấu tính, ích kỷ mọi người sẽ dần dần rời khỏi cuộc sống của chúng ta. Và cuối cùng chẳng có ai ở lại với bạn.
Trích đoạn hay trong sách
Con chó ấy, từ trước vẫn sợ tôi, thoáng thấy bóng tôi là tránh cho thật xa, đêm nay hình như nó cũng thấy có những cái gì khác hẳn, cái gì như là tan nát, thấy tôi về, nó mừng quá, nó quên cả cái thói quen sợ tôi của nó, nó chạy bổ ra với tôi, mừng rối rít. Nó quấn lấy tôi, dều dễu theo tôi, nằm phục dưới chân tôi mà hít hít, ngửi ngửi rên lên những tiếng ư ử sung sướng, thân thiết. Thì ra những lúc gian nguy, chẳng những con người, đến con vật cũng quên hết những ghét bỏ, hiềm khích cũ mà gần gũi, thương yêu nhau, thấy cần phải nương tựa vào nhau mà sống. Tôi bỗng đâm ra lưỡng lự không biết đối xử với con chó này như thế nào, bỏ nó lại, hay là mang nó đi…
Người chạy giặc vấn kéo lên mỗi lúc một đông. Có tốp tiếp tục đi mãi vào trong mạn rừng, có tốp nghỉ lại ở đây. Cái túp nhà ông cụ bếp Mốm chặt nèn những người. Trong số những người mới đến tôi thấy có cả ba vợ chồng Nhược Dư, tôi mừng quá, chạy ra hỏi tin giặc.
Lời kết
Bằng tất cả sự thương cảm và nhân văn của mình, Kim Lân đã viết cuốn sách Con chó xấu xí thật gần gũi và mang lại cho người đọc rất nhiều bạn học về đối nhân xử thế.
